بسم الله الرحمن الرحیم
از ويژه گهاي هاي انسان ، بروز رفتار آگاهانه ي اقتصادي است ؛ انديشمندان اقتصادي معتقدند که فعاليت هاي انسان در توليد ، توزيع و مصرف ، تابع قوانين معيني است که بايد آنها را شناخت . به اين ترتيب ، پيدايش رفتار هاي اقتصادي ، تصادفي و اتفاقي نيست ، بلکه نظامي علّي و معلولي بر آنها حاکم است ؛ به گونه اي که مي توان در سايه ي رابطه ي عليت ، اين رفتار ها را تفسير نموده وتوضيح داد.
بايد دانست که رابطه ي اقتصادي درجامعه ، الزاما ًدرچهارچوب يک نظام اقتصادي ، شکل مي گيرد و نظام اقتصادي هم بدون « جهت وهدف » پذيرفتني نيست ؛ بايد هايي که جهت و هدف نظام اقتصادي را تبيين مي کنند مباني آن ناميده مي شوند .
البته نبايد از نظر دور داشت که يکي از اجزاي اين رفتار ها و رخدادهاي عيني درنظام اقتصادي ، اراده و اختيار انسان است . اقتصاد عبارت است از بررسي ماهيت ثروت از طريق قوانين توليد ، توزيع و نوع مواجهه ي انسان با فعاليت اقتصادي وچگونگي ارتباطي که با آن برقرار مي نمايد ؛ ممکن است براي عامل آن ، فقر ويا تمکن را به ارمغان آورد .
در ديدگا ه اسلامي ، فقر مذموم شمرده شده است. از رسول خدا(ص) روايت شده است که فرمود: کادالفقر ان يکون کفراً …..کم مانده است که فقر به کفر تبديل شود . حضرت علي عليه السلام نيز از بين تمام دل نگراني هايي ، اين مهم را به فرزندشان محمد حنفيه متذکر مي شوند: " ای فرزند ! من از تهيدستی بر تو هراسناکم ، از فقر به خدا پناه ببر ، که همانا فقر ، دين انسان را ناقص ، و عقل را سرگردان ، و عامل دشمنی است.
بدون ارائه ي ادله ، روشن است که فقرزدايي ، پروسه اي است که نتيجه ي آن ، ايمان زايي ، انديشه گستري ، رفاه عمومي ، زدودن بسياري از تخلفات و جرم ها و عداوت ها و ... است و البته اين مهم نيز با شعار و بخشنامه و دستورالعمل هاي بي پشتوانه ، ميسر نمي گردد. فقر زدايي ، جز با توسعه ي متوازن وعدالت محور اقتصاد ميسر نمي شود . حکومت ها ، اگر نخواهند و يا نتوانند توسعه ي اقتصادي مناسب را درجامعه ي خود تدارک ببينند ، دچار شکاف طبقاتي خواهند شد و يا در عادلانه ترين شکل ممکن ، فقر را به تساوي بين مردمانشان تقسيم خواهند نمود.
به استناد بيان زلال پيامبر(ص) که فرمود :"چه خوب است مال حلال و درست ، براي مرد درست کار" اگر مال دنيا را داشته باشي ، بار آن را به خاطر دين بر دوش بگيري و آن را در راه دين به کار ببري،پسنديده وممدوح است ؛ زيرا اگر آب در کشتي باشد ، باعث غرق شدن آن مي شود واگر درزيرکشتي باشد ، کشتي روي آن حرکت مي کند و به مقصد مي رسد . مال دنيا هم همينطور است اگر تو را اسير خود نکند و در خدمت دين تو باشد ، خوب است .
همين توضيح مختصر کافي است که نتيجه بگيريم تلاش براي تمکن مالي ، وظيفه است وبايد درراه وصول به آن ، باحفظ اصول ،همت مستمر به خرج داد . يادآوري اين نکته ضروري است که جهد مالي در مقابل توکل به خداوند متعال قرارندارد ونافي آن نيزنمي باشد.
آيه ي 159 سوره ي آل عمران درباره ی شخص پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم است که در کمال صراحت ، توکل را به عنوان يک مفهوم مثبت يادآوري مي کند ، مي فرمايد : فاذا عزمت فتوکل علي الله . " اي پيغمبر ! همين که عزم کردي و تصميم گرفتي ، به خدا اعتماد کن و کار خود را دنبال کن " نمي گويد بنشين و دست روي دست بگذار و توکل کن؛ مي گويد کار خود را بکن و به خدا توکل کن.
همان اندازه که به هنگام مشورت بايد، نرمش و انعطاف به خرج داد، در موقع اتخاذ تصميم نهائی بايد قاطع بود. از مجموع تواناييهاي ملت در جامعه ي اسلامي ، تمکن مالي دولت اسلامي يعني تمکن ملي حاصل مي شود که اگر بر اساس قوانين و مقررات اسلامي پديد آمده باشد ، قدرت و اقتداري پسنديده اي خواهد شد که قادر است با رشد متوازن و رو به جلوي خود ، توانايي هاي علمي ، اجتماعي، فرهنگي،سازندگي جامعه ي اسلامي وبهبود معيشت مردم را رقم بزند ومملکت را در مواجهه با دشمنان داخل و خارج ايمن نگه دارد .
گرچه پرداختن به حوزه ي اقتصادي با سازمندهي وساماندهي امور ذيربط جزء لاينفک زندگي در جهان کنوني است اما متأسفانه پس از انقلاب اسلامي تاکنون ، تعاريف روشن ودقيقي از موضوع فقروغني ترسيم نشده است تا آنجا که کم توجهي به آن ،توانست خساراتي را برما تحميل نمايد .
بايد غفلتها را جبران کنيم ودرشرايط کنوني جهاني وارتباط پيچيده وتو درتوي نوبه نو ی آن ، باحساب وکتاب وبهره گيري از علم اقتصاد ومديريت همه جانبه بر امور ، به نحوي انجام وظيفه نماييم که از مسائل جلو بيافتيم ومقهور اتفاقات جور و واجور ، خواسته ونخواسته نشويم .
رهبر معظم انقلاب اسلامي حضرت آيت الله خامنه اي مد ظله العالي با درک صحيح وهوشمندانه از واقعياتي که اشاره شد سال 1390را به عنوان سال " جهاد اقتصادي " نامگـذاري فرمودند تا تأکيـد موکدي برضرورت هاي احساس شده در سالهاي اخير باشد؛بايد ضمن عدم غفلت از تلاش در ساير حوزه ها ، جد وجهـدي ازسرعشق وبرگرفـته از همت و عزم عمومي به کار ببنديم وکاري بکنيـم کارستان ..... اميدواريم در پايان سال جاري ، ملت ودولت اسلامي توفيق داشته باشند به دور از تشريفاتي که با روحيه ي جهادي منافات دارد ،کارنامه ي آماري صحيح ، مستند و پيروزمندانه اي را ارائه نمايند . اللهم وفقنا لما تحب وترضي

عیسی جمالی